Dukielski
Przegląd
Samorządowy

Lipiec 2004
 nr 7(159)

 w gminie
 wydarzenia
 komentarze
 sport
 okładka

 wersja PDF

 kuchnia regionalna

 powrót

 

Aktualności z gminy

Wybory na Posłów do Parlamentu Europejskiego w Gminie Dukla.

W dniu 13 czerwca br. odbyły się wybory na Posłów do Parlamentu Europejskiego. W Gminie Dukla głosowanie przeprowadzono w 12 obwodach głosowania.
Obwodowe komisje wyborcze powołane zostały przez Burmistrza Gminy Dukla, spośród członków zgłoszonych przez komitety wyborcze. One również zgłaszały kandydatów na posłów, wyłonionych w drodze publicznego losowania.
Na 12.805 wyborców uprawnionych do głosowania, udział wzięło 2028, co stanowi 15,8 % w skali Gminy.
W ośmiu obwodach głosowania, największą liczbę głosów otrzymała lista nr 10 – Liga Polskich Rodzin, w jednym obwodzie – lista nr 13 – PSL, w dwóch – lista nr 3 – Samoobrona RP i jednym obwodzie – równą liczbę głosów otrzymała lista nr 3 – Samoobrona RP i lista nr 10 – Liga Polskich Rodzin.
/zs/

Stowarzyszenie Turystyczne „Beskid Dukielski”

Od kilku lat właściciele bazy noclegowej i ludzie działający na rzecz rozwoju turystyki w naszej gminie zamierzali zawiązać stowarzyszenie. W pierwszym półroczu br. odbyło się kilka spotkań, ich efektem jest rejestracja powstałej organizacji w Krajowym Rejestrze Sądowym Sądu Gospodarczego w Rzeszowie.
Celem powołanego stowarzyszenia jest działalność na rzecz rozwoju turystyki, promowanie turystyki wiejskiej ze szczególnym uwzględnieniem agroturystyki, rozwój lokalnych i regionalnych produktów turystycznych, propagowanie walorów turystycznych i kulturowych naszej gminy, a także popularyzacja turystyki ekologicznej.
Stowarzyszenie powołało już zarząd i komisję rewizyjną. W skład zarządu weszli: Krystyna Boczar-Różewicz (prezes), Józef Michalak (z-ca prezesa), Krystyna Kowalska (skarbnik), Kamil Krowicki (sekretarz). W skład komisji rewizyjnej wchodzą: Barbara Marchewka, Piotr Matuszczyk i Lucjan Trybus.
Należy mieć nadzieję, iż tak długo oczekiwana organizacja spełni pokładane w niej nadzieje.
kbr

Niewypały wciąż groźne

Mimo że od słynnej operacji dukielsko-preszowskiej minęło 60 lat, w lasach Beskidu Niskiego wciąż znajduje się pozostałości wojny. Zalegające w ziemi niewypały i niewybuchy wymywane są przy okazji powodzi a także w drodze zwykłej erozji. Ten skład amunicji znaleziony został przez podleśniczego Artura Zatora (Nadleśnictwo Dukla) w lasach w okolicy Żmigrodu. Zardzewiałe pociski kryją w sobie aktywne zapalniki i materiał wybuchowy, który w rękach nierozważnych może być przyczyną tragedii. (Jak ta sprzed kilku lat w Barwinku, gdzie śmierć ponieśli młodzi chłopcy). W wypadku znalezienia takiej „zardzewiałej śmierci” należy powiadomić policję lub saperów.
Na zdjęciu: Podleśniczy Artur Zator przy odkrytym składzie pocisków. Fot. z arch. Nadleśnictwa Dukla
E. Marszałek

Lasy czekają na turystów chcących poznawać rodzimą przyrodę

Leśnicy z nadleśnictw podległych Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Krośnie kończą przygotowania do sezonu turystycznego. Remontowane są niektóre obiekty służące dla masowego wypoczynku; parkingi śródleśne, ścieżki przyrodnicze, znakowane są szlaki konne i rowerowe, odnawiane są leśne klasopracownie. W tym roku oddano do użytku kolejne obiekty edukacyjne np. ścieżki przyrodnicze w Nadleśnictwie Narol i Kolbuszowa oraz ośrodek Edukacji Ekologicznej w Nadleśnictwie Rymanów. Niektóre nadleśnictwa uzyskały pomoc finansową ze środków budżetowych. Przykładowo Nadleśnictwo Dukla ma do wykorzystania 5 tys. złotych na remonty 6 ścieżek przyrodniczych i urządzeń leśnej klasopracowni. Przez ostatnie 5 lat zadania te realizowano wyłącznie ze środków własnych nadleśnictw. (Wg ustawy edukacja przyrodnicza społeczeństwa i ochrona przyrody w lasach winna być finansowana z budżetu)
Poniżej wykaz obiektów edukacji leśnej i nieco statystyki za ubiegły rok.
Obiekty edukacji leśnej w RDLP w Krośnie:
1. Ośrodek edukacji leśnej 2
2. Izba leśna (w pomieszczeniu) 2
3. Zielona szkoła 2
4. Zielona klasa (na wolnym powietrzu) 11
5. Ścieżka przyrodniczo-dydaktyczna 48
6. Park, ogród dendrologiczny 4
7. Punkty edukacji leśnej 7
8. Rezerwaty udostępnione do zwiedzania 26
9. Inne 10*
* Inne obiekty edukacji leśnej
1. Stałe ekspozycje przyrodnicze w budynkach administracyjnych N-ctw
2. Przystosowanie szkółek leśnych do prowadzenia edukacji (5 obiektów)
3. Przystosowanie i udostępnianie świetlic i sal narad
w budynkach administracyjnych nadleśnictw do prowadzenia edukacji
4. Pracownia przyrodnicza w szkole podstawowej zorganizowana przez leśników i pozostająca pod ich opieką – N-ctwo Sieniawa
5. Urządzone punkty widokowe (5 )
6. Małe arboreta zakładane przy N-ctwach (2)
7. Miejsca kultu religijnego w lasach pod opieką leśników – kilka
8. Glebowe Powierzchnie Wzorcowe – miejsca edukacji studentów leśnictwa i innych kierunków
9. Familijna Ścieżka Rowerowa w Rymanowie Zdroju
(N-ctwo Rymanów)
Frekwencja w różnych formach edukacji w roku 2003
1. Łączna liczba zajęć – 854
2. łącznie uczestników – 39 444
w tym:
- przedszkolaki – 1847
- uczniowie szkół podst. – 20 223
- gimnazjaliści – 8 244
- uczniowie szkół średnich – 5 168
- dorośli – 3 962
Zaangażowanych w prowadzenie zajęć edukacyjnych było 181 pracowników LP
Na zdjęciu: „Furtka do lasu” – odnowione wejście na ścieżkę przyrodniczą „W przełomie Jasiołki”
Fot. Edward Marszałek

Stypendia dla uczniów i studentów!!

Decyzją Zarządu Województwa Podkarpackiego, Oddział Nauki w Departamencie Edukacji i Kultury Urzędu Marszałkowskiego wdraża działania zmierzające do wyrównywania szans edukacyjnych poprzez programy stypendialne.

Celem działań jest ułatwienie dzieciom z rodzin o niskich dochodach, zamieszkałych na terenach wiejskich i terenach zagrożonych marginalizacją, dostępu do kształcenia w szkołach ponadgimnazjalnych, kończących się egzaminem dojrzałości /maturą/ oraz dostępu do studiów na wyższych uczelniach.
Najistotniejszą barierą, z którą stykają się dzieci i młodzież z tych środowisk są koszty kształcenia, tj. koszty dojazdów, zakwaterowania i wyżywienia, zakupu podręczników, w przypadku studentów uczelni wyższych – koszty czesnego.

Pomoc skierowana jest do uczniów i studentów, którzy spełniają następujące warunki:

* Dochód w przeliczeniu na osobę lub dochód osoby uczącej się nie jest wyższy niż kwota uprawniająca do uzyskania świadczeń rodzinnych zapisana w Ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych /Dz. U z 2003 r. nr 228 poz. 2255/. Kwota ta na dzień dzisiejszy wynosi 504,- złotych.
* W przypadku, gdy członkiem rodziny jest dziecko legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności, dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie może przekroczyć kwoty 583,- złotych.

Wymienione środki będą przeznaczane na rzeczowe świadczenia dla uczniów i studentów, związane ze zdobywaniem przez nich wiedzy /np. czesne, wyżywienie, zakwaterowanie/ lub na refundowanie kosztów przez nich poniesionych. W przypadku studentów, stypendia będą przekazywane też w formie finansowej.

Stypendium dla studenta: wyniesie do 350 zł/ miesiąc, maksymalnie przez 10 miesięcy.
Stypendium dla ucznia: wyniesie do 250 zł / miesiąc, maksymalnie przez 10 miesięcy.

Wnioski będzie zbierać Starostwo Powiatowe w Krośnie, które opracowuje stosowny regulamin i zasady przyznawania świadczeń. O dalszych szczegółach działań, ze strony Starostwa Powiatowego, Dukielski Przegląd Samorządowy będzie czytelników informował na bieżąco.
/beż/

WIETRZNO

Jedną z najstarszych miejscowości w Gminie Dukla jest Wietrzno.
Co prawda pierwsze pisane wzmianki o tej miejscowości pochodzą z roku 1277, historia jej jest jednak o wiele starsza.
Znajdujące się na północ od obecnej zabudowy wsi „Grodzisko” zasiedlane było przez ludzi co najmniej dwukrotnie, po raz pierwszy w okresie halsztackim (ok. 700 lat p.n.e). Po raz drugi człowiek zamieszkał w nim w X wieku. Warowny, strzegący granicy na Jasiołce gród Wietrznów” uległ zniszczeniu podczas pożaru w XII wieku.
Fakty te potwierdzone zostały podczas badań archeologicznych prowadzonych od 1951 roku między innymi przez Aleksandra Żakiego i Józefa Janowskiego.
Z terenu Wietrzna pochodzą bardzo ciekawe znaleziska archeologiczne. Do najstarszych należy żelazna siekiera znaleziona na terenie Grodziska. Pochodzi ona z okresu pierwszego osadnictwa w tym miejscu i datowana jest na lata 700 – 550 p.n.e. Znalezisko to jest niezwykłe - badania składu chemicznego materiału, z którego została wykonana siekierka wskazują na jego „nieziemski” charakter. Siekiera ta wykonana została bowiem z żelaza meteorytowego typu oktaedryt. Archeolodzy są zgodni w tym, że nie jest to wyrób miejscowy, nie udało się jednak do tej pory ustalić skąd i w jaki sposób trafiła na tę ziemię – więcej na ten temat: J. Piastowski i A. Żaki _ „Żelazna siekierka halsztacka z grodziska Wietrzno – Bóbrka koło przełęczy Dukielskiej” w „Acta Archeologia Carpathica” tom. III, wyd. 1961.
Kolejnym ciekawym znaleziskiem z Wietrzna (szeroko opisywanym w literaturze archeologicznej) jest znaleziony na przysiółku „Bania” fragment figurki glinianej – popiersie mężczyzny przedstawiającej wg. dra. J. Janowskiego bóstwo Wandalów.
Ziemia Wietrznieńska skrywała w sobie również rzymskie żarna, wyroby z brązu, popielnice i fragmenty ceramiki – można je zobaczyć w muzeach w Krośnie i Krakowie.
W rzecznym żwirze znaleziono skamieniały krąg, który w ocenie prof. J. Wilka z Instytutu Paleobiologii Polskiej Akademii Nauk należy do osobnika reprezentującego rząd żarłaczy i rekinów żyjących w morzu, jakie szumiało tu w miocenie (ok. 10 mln lat temu).
Wracając jednak do historii Wietrzna w średniowieczu trzeba wspomnieć o tym, że było ono na początku swego istnienia własnością cystersów z Koprzywnicy, którzy otrzymali go od rodu Bogoriów (dokument z 1284 roku wskazuje Mikołaja Bogorię).
Jego nazwa na początku brzmiała Vetrnov (rok 1277), w dokumentach zapisywane była również jako Wietrznowa Wola, Witrznowa, Obrwinowska Wola.
Bania, Wola i Sośnina stanowiły kiedyś odrębne części wsi.
Długa i ciekawa historia wsi nie da się opowiedzieć w jednym krótkim artykule. Bogata literatura pozwala na napisanie na ten temat obszernej pracy.
W dużym skrócie wspomnieć trzeba jeszcze o legendach związanych z Wietrznem cytowanym przez księdza Władysława Sarnę w „Opisie powiatu krośnieńskiego pod względem geograficzno – historycznym” z 1898 roku, tradycjach naftowych związanych z pierwszą na świecie kopalnią ropy naftowej w Bóbrce, epizodzie filmowym – kręconych w Wietrznie zdjęciach do polskiej komedii muzycznej „Lata dwudzieste, lata trzydzieste” z Grażyną Szapołowską, Janem Kobuszewskim, Krzysztofem Kowalewskim i innymi.

W centrum wsi wznosi się piękny, drewniany kościół pw. św. Michała Archanioła. Wzniesiono go w 1752 roku. Tradycja ludowa mówi, że jest on o wiele starszy. Pierwotnie stał w innym miejscu (Bóbrka?), do Wietrzna przeniesiony został w połowie XVIII wieku.
Ołtarz główny kościoła (późnobarokowy) zdobi piętnastowieczny obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem zwanej Matka Boską Wietrznieńską. Obraz najprawdopodobniej pochodzi z Górnych Węgier (dzisiejsza Słowacja). Z obrazem związana jest śpiewana w tutejszym kościele pieśń „Cudowana Matko Łask Wszelkich”.
We wsi jest kilka starych, kamiennych kapliczek odnowionych niedawno przez Stowarzyszenie Przyjaciół Wietrzna.

Końcem XIX wieku wybudowano we wsi szkołę ludową, a przez krótki czas od roku 1888 funkcjonowała tu pierwsza w Europie szkoła zawodowa – Praktyczna Szkoła Wiercenia Kanadyjskiego przeniesiona do Wietrzna z Ropianki. Szkoła ta przyłączona została wkrótce do Szkoły Górniczej w Borysławiu.

Wietrzno należy do tych nielicznych miejscowości, które posiadają własną bibliografię.
Dla zainteresowanych historią tej wsi, ale też historią Równego i Dukli prawdziwą kopalnią wiadomości są „Pamiętniki” Kazimierza Chłędowskiego, które doczekały się po II wojnie światowej dwu wydań – w latach 1951 i 1957.
Pamiętniki, a szczególnie tom I „ galicyjski” obejmujący lata 1843 – 1880 dają ciekawy obraz dukielszczyzny a zwłaszcza rodzinnego dla Chłędowskiego Wietrzna.
W tym miejscu wypada powiedzieć kim był Kazimierz Chłędowski. Sam o sobie napisał tak: „… Urodziłem się w roku 1843, 28 lutego. O której godzinie i pod panowaniem którego planety, mniejsza o to…”.
Był absolwentem wydziału prawa uniwersytetu w Pradze, studiował na uniwersytecie krakowskim. Po uzyskaniu doktoratu prawa i wstąpieniu do służby w Namiestnictwie we Lwowie rozpoczął się nowy etap w jego życiu. Od roku 1880 przebywał w Wiedniu, gdzie powołany został (jako namiestnik) do pracy w ministerstwie dla Galicji. W roku 1885 otrzymał z rąk Cesarza tytuł szambelana. Zmarł 26 marca 1920 roku w Wiedniu.
Był literatem, znawcą i miłośnikiem sztuki, politykiem, wysokiej rangi urzędnikiem cesarskim.
Chłędowskiemu zawdzięczamy opisy Wietrzna z pierwszej polowy XIX wieku. Pisał między innymi: „…Dziad mój Seweryn … kupił, zdaje mi się, od Funduszu Religijnego wioskę Wietrzno, która dobrze sobie na to nazwisko zasłużyła, leży bowiem nad rzeka Jasiołką, na górskim przesmyku, pod Duklą, a wiatry, grady, burze i pioruny, w zimie zaś zawieje i zaspy należą do jej cech charakterystycznych…Było to w roku 1811…”.
„… Nadto inna zdarzyła się klęska. Kucharz w Wietrznem dostał pomieszania zmysłów w czasie nieobecności pana Seweryna w domu i popodpalał w południe gospodarskie budynki; widząc zaś, że pożar niszczy brzoskwiniowe drzewka rozpięte pod murem, które ze szczególną pielęgnował starannością, poderżnął sobie na miejscu gardło brzytwą…”
„… Wietrzno było ładną szlachecką posiadłością, rozsiadły dwór z wysokim, staroświeckim dachem, gontem pokrytym, dziedziniec z dużym gazonem, otoczony gospodarskimi budynkami, a z drugiej strony spory ogród, w nim stary dąb rozłożysty, na którym pukały dzięcioły i kraski przylatywały objadać żołędzie, sporo modrzewi, lip a przede wszystkim gładkie jabłka ogromnej wielkości, soczyste bery w grubej łupinie i rozmaitych śliwek bez liku. Widok z ganku od ogrodu ładny: naprzeciwko dwór w Równem, na pagórku, za rzeką, w oddali góra Cergowska…”

Zainteresowanych historią odsyłam również do wydanej z inicjatywy Stowarzyszenia Przyjaciół Pradziejowego i Historycznego Wietrzna w 1998 roku, bogato ilustrowanej pracy dra. Józefa Janowskiego „Z pradziejów i wczesnej historii Dukli, Równego i Wietrzna”.
Szkoda tylko, że pozycja ta (ze względów finansowych) ukazała się w nakładzie 20 egzemplarzy.
SW