Dukielski
Przegląd
Samorządowy

Grudzień 2003
 nr 12(152)

 w gminie
 wydarzenia
 komentarze
 sport
 okładka

 wersja PDF

 kuchnia regionalna

 powrót

 

Wydarzenia kulturalne

Ośrodek Kultury w Dukli

zaprasza do wzięcia udziału w VI Gminnym Konkursie Piosenki Ludowej Kolęd i Pastorałek oraz zwyczajów związanych z Bożym Narodzeniem.

W konkursie mogą wziąć udział dzieci z terenu Miasta i Gminy Dukla. Każdy z uczestników zobowiązany jest do wykonania solo z dowolnym akompaniamentem dwóch utworów; w tym obowiązkowo piosenka ludowa (mile widziane przyśpiewki z naszego regionu) oraz kolęda lub pastorałka.

Termin i miejsce: 12 grudnia (piątek) godz. 10.00 sala kina „Promień”

Cel konkursu: podtrzymywanie i popularyzacja bogatych tradycji narodowych oraz zachowanie od zapomnienia starych pastorałek, kolęd i obrzędów związanych z Bożym Narodzeniem.

Kryteria oceny: Komisja artystyczna powołana przez organizatorów oceniać będzie autentyczność utworów, poziom wykonania, dobór repertuaru oraz ogólny wyraz artystyczny prezentacji.

Kategorie:

KAT. I - do klasy “O” włącznie
KAT. II - Kl. I, II, III,
KAT. III - Kl. IV, V, VI
KAT. IV - GIMNAZJUM
KAT. V - SZKOŁA ŚREDNIA

Wypełnione karty zgłoszenia należy przesłać na adres organizatora do dnia 9 grudnia 2003 r.

Laureaci otrzymają pamiątkowe dyplomy oraz nagrody rzeczowe. Z wszystkich laureatów organizatorzy wytypują reprezentantów na XIII DZIECIĘCY KONKURS PIOSENKI LUDOWEJ KOLĘD I PASTORAŁEK, który odbędzie się w dniu 20 grudnia 2003 w KDK.

Wzór karty zgłoszenia do udziału w VI Gminnym Konkursie Piosenki Ludowej Kolęd i Pastorałek oraz zwyczajów związanych z Bożym Narodzeniem:

1. Nazwisko i imię wykonawcy; ......................................................................

2. Kategoria wiekowa ..........................................

3. Miejsce zamieszkania, adres wykonawcy .....................................................

4. Instytucja delegująca: (adres, tel.) .................................................................

5. Tytuły utworów ................................................

- kolęda, pastorałka .........................................

- piosenka ludowa ............................................

Dla Basi
„Konkurs na najpiękniejszą kartkę i stroik świąteczny”

Stowarzyszenie na rzecz dzieci dotkniętych chorobą nowotworową z gminy Dukla „BASIA” oraz Ośrodek Kultury w Dukli z w r a c a j ą się do wszystkich ludzi dobrej woli pragnących pomóc 14 miesięcznej Basi Budzisz o rozpropagowanie konkursu

„NAJPIEKNIEJSZA KARTKA I STROIK ŚWIĄTECZNY”

Z a s a d y  k o n k u r s u :

-głównym celem konkursu jest pomoc Basi Budzisz z Dukli, która jest już po przeszczepie szpiku kostnego,
-w konkursie może wziąć udział każde dziecko bez ograniczeń wiekowych,
-wszystkie prace należy nadsyłać do dnia 18 grudnia 2003 na adres Ośrodka Kultury z wypełnioną kartą zgłoszenia,

1.Kartka świąteczna
- format kartki świątecznej powinien mieć wymiar pocztówkowy,
- najpiękniejsze kartki zostaną uhonorowane pamiątkowym dyplomem,
- wyróżnione kartki zostaną zlicytowane na Uroczystym Koncercie z Okazji świąt Bożego Narodzenia w sali kina :”Promień”,
- wszystkie nadesłane kartki będą rozprowadzane jako cegiełki .

2.Stroik świąteczny
- stroik może być wykonany dowolną metodą techniczną,
- najpiękniejsze stroiki zostaną uhonorowane pamiątkowym dyplomem,
- wyróżnione stroiki zostaną zlicytowane na Uroczystym Koncercie z Okazji świąt Bożego Narodzenia w sali kina „Promień”,
- wszystkie stroiki będą rozprowadzane jako cegiełki,

Całkowity dochód zostanie przekazany na konto Stowarzyszenia i przeznaczony na przeszczep i leczenie Basi Budzisz.

Prosimy wszystkich, którzy mogą pomóc o aktywne włączenie się do akcji.

Wokół polskich symboli narodowych
Wystawa w Muzeum Historycznym w Dukli

Symbole wyróżniające nas wśród narodów świata - Godło, Barwy i Hymn - związane są ściśle z walkami kilku pokoleń Polaków o odzyskanie niepodległości przez Polskę. Rocznica tych wydarzeń jest dobrą okazją do podkreślenia fenomenu tych symboli, wyrażającym się w długim ich trwaniu i stałej obecności w dziejach państwa i narodu polskiego. Taki właśnie cel przyświecał wystawie zatytułowanej Wokół polskich symboli narodowych zorganizowanej w ramach powiatowych obchodów Święta Niepodległości w Muzeum Historycznym - Pałac w Dukli. Starano się tu ukazać w kadrze chronologicznym genezę, treści oraz funkcje Orła Białego, Barw Biało-Czerwonych i Mazurka Dąbrowskiego jako najbardziej doniosłych i uniwersalnych symboli narodowych.

Ewolucję sylwetki Orła jako najważniejszego i najstarszego symbolu tożsamości narodowej na przestrzeni wieków pozwala prześledzić kolekcja płaskorzeźb dłuta Wiktora Śliwy, uzupełniona gobelinami i kartami pocztowymi.

Początki tego znaku sięgają czasów piastowskich okresu formowania się państwa polskiego. Wizerunek Orła występował na pieczęciach, monetach, elementach uzbrojenia, chorągwiach jako znak osobisty panowania książąt z dynastii Piastów. Orzeł stał się godłem całego państwa dopiero u schyłku XIII w., kiedy jeden z Piastów Przemysław II - książę wielkopolski, wieńcząc w 1295 r. dzieło zjednoczenia aktem koronacji, wprowadził na stronę herbową swej pieczęci majestatowej Orła z koroną na głowie jako znak państwowy. Otaczający go znamienny napis: Sam Najwyższy zwrócił zwycięskie znaki Polakom - utwierdził wizerunek Orła jako symbol narodu polskiego, który przetrwał do czasów współczesnych. Od czasów Przemysła II wizerunek Orła w koronie widnieje na pieczęciach królewskich do końca Rzeczypospolitej przedrozbiorowej jako herb odrodzonego Królestwa Polskiego.

Czasy jagiellońskie nadają heraldyce państwowej szereg nowych znaczeń. Władysław Jagiełło na długo zespolił Orła Białego z herbem Litwy, Pogonią, na znak unii łączącej Koronę i Wielkie Księstwo Litewskie. Połączone - zwykle naprzemianlegle na tarczy czwórdzielnej w krzyż zwieńczonej koroną - Orzeł i Pogoń stanowiły już od Jagiełły nowy pełny herb państwa, nazwanego później Rzecząpospolitą Obojga Narodów. Po gotyckim orle Piastów i pierwszych Jagiellonów pojawił się renesansowy, jakby wpisany w koło, orzeł Zygmunta I i Zygmunta Augusta przyozdobiony monogramami królów.

Za królów elekcyjnych, poczynając od Henryka Walezego na pierś Orła wprowadzono herby rodowe i dynastyczne monarchów. Ustalenie się herbu Rzeczypospolitej - Orła i Pogoni, ale też samodzielnie ukazywanego Orła Białego, pozwalało aż do schyłku XVIII w. powielać te godła w wielu miejscach i w wielu technikach artystycznych, zawsze jednak zgodnie ze stylem panującym w sztuce danej epoki. Barokowego Orła Wazów cechuje naturalistyczna stylizacja. W dobie Stanisława Augusta Poniatowskiego, rysunek orła poddany został nowej stylizacji, odpowiadającej klasycystycznym gustom epoki. W szponach orła pojawiają się niekiedy insygnia władzy królewskiej - berło i jabłko panowania. Z wyobrażeniem orła związane zostało również najwyższe i najstarsze odznaczenie Rzeczypospolitej Obojga Narodów - ustanowiony w 1705 r. Order Orła Białego.

Rozbiory Polski i utrata samodzielnego bytu państwowego skazywały Orła Białego i litewską Pogoń na unicestwienie.

Orzeł odrodził się na krótko w czasach Księstwa Warszawskiego, zespolony na jednej tarczy z herbem Saksonii. Po utworzeniu w 1815 r., w wyniku postanowień Kongresu Wiedeńskiego, zależnego od Rosji Królestwa Kongresowego, Biały Orzeł na niewielkiej czerwonej tarczy znalazł się na piersi wielkiego dwugłowego orła carów rosyjskich. W czasach Księstwa Warszawskiego i Królestwa Kongresowego ustalił się natomiast zwyczaj dekorowania czapek ukoronowanym Orłem, o uniesionym dziobie i wysoko rozpostartych skrzydłach, osadzonym na tzw. tarczy amazonek. W takiej formie ukształtowany wówczas znak wojskowy przetrwał praktycznie do dzisiaj.

Znak polskiego Orła, zakazany przez zaborców, odradzał się jednak w każdym powstaniu narodowym i w każdej próbie wybicia się na niepodległość. W powstaniu listopadowym na mocy uchwały Sejmu z 1831 r. w użyciu był herb Orła i Pogoń, umieszczone w dwudzielnej tarczy zwieńczonej królewską koroną. Przywódcy powstania styczniowego wprowadzili do herbu, obok Orła i Pogoni, Michała Archanioła symbolizującego ziemie ruskie jako część składową historycznej Polski - umieszczając go na trójdzielnej tarczy.

W polskich ruchach narodowowyzwoleńczych XIX stulecia działaczom wysuwającym obok haseł niepodległościowych program reform ustrojowych i społecznych, towarzyszył w walce orzeł bez korony, np. umieszczony w 1832 r. na sztandarze Towarzystwa Demokratycznego Polskiego we Francji.

W latach I wojny światowej Orzeł był znakiem walki o niepodległość. Odrodzona w 1918 II Rzeczpospolita przyjęła za herb Orła Białego w koronie, w polu czerwonym. Masowe występowanie wówczas jego rozmaitych wersji ikonograficznych zrodziło po raz pierwszy w dziejach naszej heraldyki, potrzebę wykładni plastycznej herbu państwa. 13 grudnia 1927 r. wprowadzono nowy wzór godła, według projektu Zygmunta Kamińskiego.

Po drugiej wojnie światowej przyjęto herb Orła Białego bez korony. Orzeł Biały w koronie według wzoru z 1927 r. z niewielkimi zmianami powrócił wraz z nastaniem III Rzeczpospolitej.

Pokazane na wystawie prace z cyklu „Obrazy z dziejów Polski” Michała Byliny, począwszy od Legnicy 1241 r. po Wrzesień 1939 r., wskazują jak Orzeł Biały i Barwy Narodowe patronowały wszystkim zrywom walki zbrojnej o wolność i niepodległość, jako symbole najwyższych uczuć patriotycznych. Na osobną uwagę zasługuje obraz nieznanego autora “Alegoria Polski zniewolonej” podkreślający najwyższe wartości narodu polskiego.

Geneza Barw Białej i Czerwonej wiąże się z początkami Orła piastowskiego, z którego się wprost wywodzi. Barwy Biało-Czerwone są odpowiednikami Białego Orła w czerwonym polu. Mimo, że spotykamy je na chorągwiach królewskich, sztandarach wojskowych - Biel i Czerwień nie stanowiły wtedy jeszcze barw państwowych. Pojęcie flagi państwowej i barw narodowych pojawiło się dopiero w okresie formowania się państw nowożytnych czyli w XVIII i XIX w. W tym też okresie ukształtowały się polskie Barwy Narodowe.

W I poł. XVIII w. na wzór obcy wprowadzono w wojskach polskich białe kokardy na czapkach jako znak rozpoznawczy żołnierzy. Biel tych kokard była pierwszą w Polsce barwą o znaczeniu symbolu - znakiem żołnierza Rzeczypospolitej. Barwa biała była identyfikowana z barwą królewską. Była używana także przez obcych monarchów np. we Francji. Tam barwę białą w czasie Rewolucji Francuskiej zastąpiono niebiesko-biało-czerwoną. Trójkolorowych kokard noszonych przez Francuzów używały też organizowane we Włoszech w okresie porozbiorowym Legiony Polskie pod wodzą generała Jana Henryka Dąbrowskiego.

Największą trwałość wykazała jednak biała kokarda wojsk Rzeczypospolitej utrzymana w armiach Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego. Dopiero powstanie listopadowe przyniosło zasadnicze zmiany. Uczestnicy powstania używali różnych barw. Wojsko, które przystąpiło do walki oraz ludność cywilna z nim się solidaryzująca używała białej barwy, uczestnicy radykalnego odłamu powstania używali trójkolorowych barw rewolucji francuskiej, pojawiły się też Barwy Biało-Czerwone pochodne od barw używanego wówczas godła Orła i Pogoni. Taki brak jednolitości barwy skłonił Sejm do zajęcia się tą kwestią.

7. II. 1831 r. zapadła uchwała o Biało-Czerwonej kokardzie narodowej. Był to pierwszy akt prawomocny normujący sprawę Barw Narodowych zgodnie z tradycją. Od tego momentu Biel i Czerwień stały się formalnie Barwami Narodowymi. Po upadku powstania Biało-Czerwone kokardy podobnie jak inne symbole narodowe zostały surowo zakazane przez władze carskie. Tradycje tego znaku przetrwały na emigracji. Biało-Czerwonych Barw używali Polacy walczący za wolność waszą i naszą - na Węgrzech, we Włoszech, Paryżu. W kraju oznaka ta odżywała we wszystkich ruchach wyzwoleńczych i powstaniach. Biało-Czerwone Barwy towarzyszyły powstaniu Drugiej Rzeczypospolitej. W 1919 r. Sejm odrodzonego państwa uchwalił obowiązujący do dzisiaj wzór Biało-Czerwonej flagi państwowej.

Na wystawie przedstawiono kilkadziesiąt patriotycznych kart pocztowych ze zbiorów kolekcjonerskich Zbigniewa Więcka. Na większości widnieją fragmenty polskich pieśni hymnicznych powstałych w różnych okresach historycznych, które cieszyły się największym szacunkiem Polaków, a po odzyskaniu niepodległości przez Polskę pretendowały do roli Hymnu Narodowego.

Jan Długosz, historyk i kronikarz, jako pierwszy wprowadził pojęcie patrium carmen (pieśń ojczysta), określając tym mianem Bogurodzicę i uznając w niej hymn o znaczeniu nie tylko religijnym. Bogurodzica - skarb polskiej kultury, jest hymnem ciągle żywym w kościołach i na koncertach dając świadectwo ciągłości naszej duchowej tradycji. Dlatego właśnie od patriotycznej karty z tekstem tej pieśni rozpoczęto na wystawie prezentację kart z pieśniami hymnicznymi.

Szczególną rolę odegrały pieśni, które powstały w dwóch ostatnich stuleciach, kiedy zaborcy wymazali Polskę - jako Państwo - z mapy Europy i starali się również zatrzeć w naszej świadomości poczucie polskości i odrębności kulturowej. W pierwszych latach niepodległej Polski, kiedy zastanawiano się nad wyborem polskiego Hymnu Państwowego, wysuwano do tej godności pieśni, które dawały siłę, świadomość więzi narodowej i wiarę w przetrwanie. Należały do nich: Mazurek Dąbrowskiego z 1797 r. Józefa Wybickiego - zwany Pieśnią Legionów we Włoszech, Rota Marii Konopnickiej, Hymn do miłości Ojczyzny Ignacego Krasickiego - jeden z najpiękniejszych hymnów poświęconych miłości Ojczyzny, Warszawianka z muzyką Kurpińskiego, Chorał Ujejskiego, Pierwsza Brygada - popularna pieśń Legionów Polskich w czasie I wojny światowej oraz Boże, coś Polskę Felińskiego - Goreckiego. Z ostatnią pieśnią szczególnie zapisał się Dzień 11 listopada. Gdyż zgromadzony na Placu Zamkowym w Warszawie tłum śpiewający Boże coś Polskę rozpłakał się doszedłszy do słów “Ojczyznę wolną racz nam wrócić Panie”, bo wszyscy nagle uzmysłowili sobie, że oto Polska jest wolna po ponad stuletniej niewoli, po niekończących się walkach, cierpieniach, tęsknotach i nadziejach niespełnionych.

Z wymienionych pieśni zwycięsko wyszedł dzięki swej patriotycznej treści i porywającej melodii Mazurek Dąbrowskiego, oficjalnie wybrany na Hymn Narodowy w 1927 r. Pocztówki wydane z okazji 200 -lecia Mazurka Dąbrowskiego ilustrowane obrazami Juliusza Kossaka zamykają na wystawie akcentowane na kartach pieśni hymniczne.

Przypomniane tu dzieje Godła, Barw i Hymnu naszego państwa pozwalają prześledzić jak każda generacja Polaków wnosiła do rozumienia tych symboli coraz to nowe treści. Mimo zakazów zaborców przekazywane z pokolenia na pokolenie na trwałe związały się z dziejami naszego narodu.

Aleksandra Żółkoś

Po raz trzeci wyróżnienie dla uczniów LO Dukla

W X ogólnopolskim konkursie „Przyroda moja miłość” organizowanym przez ZO. LOP KIELCE uczennica kl. II b Mariola Welcer zdobyła wyróżnienie za wiersz „ Głos natury”, który opublikowany będzie w specjalnym almanachu pt. „ Przyroda – moja miłość”.

Uroczystość ogłoszenia wyników, nadania nagród i wręczenia almanachów odbędzie się 4 grudnia o godz. 11.00 w Kieleckim Centrum Kultury.

Opiekun LOP od 30 lat w LO i organizator konkursu szkolnego Maria Walczak

Głos natury

W dźwięku ciszy, w świetle mroku.
W głębinach nieba, w chmurach oceanu.
Wszędzie i nigdzie, zawsze i nigdy.
Słyszę szepty wiatru!
Słyszę głosy deszczu!
Słyszę krzyki górskich wodospadów!
Nie rozumiem, ale czuję, że płacze.
Dlaczego? Po stokroć pytam, lecz źle to robię.
Nie powinnam pytać, lecz milczeć i słuchać.
Nagle ich krzyk rozpaczy zmienia się,
w śpiew słowików, w radosny okrzyk.
I krwawe łzy księżyca słońce wysusza,
Goi się także rozdarta smutkiem ma dusza.
Rzeki znów płyną, morza szaleją,
Lasy znów prawią historie,
Trawa znów płacze rosą srebrzystą,
I drzewa znowu wydają owoce.
Widok ten w sercu moim płomień roznieca
I jestem szczęśliwa, bo widok ten co dzień mnie nawiedza.
Dla mnie to więcej niż tylko obrazy,
Dla mnie to złoty promień na ziemi zbłąkany,
To noc gwieździsta i poranek szklany,
Dla mnie to życie, to miłość,
To lek na krwawiące mej duszy rany,
I nie wiem, co ze mną by się stało,
Gdyby tej rozkoszy znów zabraknąć miało,
Gdyby zwierzęta nie mogły biegać.
Gdyby świat zaparł się tego piękna.
Przyszłoby umrzeć w popiele i dymie,
Tam skąd to straszne cierpienie się bierze
I odejść pamiętając to, co w życiu było piękne.

* * *

Dotyka was zwątpienie?
Rozejrzyjcie się wkoło siebie.
Czujecie niepokój?
Wsłuchajcie się w letni wiatr,
On jest pewnością.
Jesteście smutni?
Przyroda jest powodem radości.
Patrzcie na nią, a uzyskacie radość i pokój.

Mariola Welcer, kl. IIa

Ośrodek Kultury informuje:

31 października przeprowadzony został szósty już
Konkurs Inscenizacji Wiersza i Prozy

którego organizatorem był dukielski ośrodek kultury. Formuła konkursu adresowana jest w szczególności do dzieci i młodzieży, a celem popularyzacja poezji i prozy, kształtowanie kultury słowa, inspirowanie do twórczych poszukiwań, sięganie po nowe formy wypowiedzi teatralnej. Uczestnicy, to dzieci i młodzież z gminnych szkół podstawowych i gimnazjalnych w sumie ponad 150 wykonawców.

Komisja Artystyczna w osobach:
Sławomira Woźniaka - teatrologa z Sanockiego Domu Kultury
Grażyny Nowak - inspektora ds. kultury w UMiG Dukla
Norberta Uliasza - instruktora OK. Dukla

po zobaczeniu i usłyszeniu 47 prezentacji, postanowiła przyznać następujące miejsca i wyróżnienia:

W kat. I
I m zespół „Dzwoneczek” za inscenizację tekstu „Grzyby”
II m przedszkolaki za inscenizację „Żuk”
III m zespół ze SP w Tylawie za inscenizację tekstu „Przygoda w lesie”

W kat. II
I m zespół ze SP w Jasionce za inscenizację tekstu „Orzech”
II m zespół ze SP w Jasionce za inscenizację tekstu „Kaczka tłumaczka”
Trzeciego miejsca nie przyznano.

Przyznano natomiast wyróżnienia indywidualne. Otrzymali je:

- Weronika Klichowska za rolę w inscenizacji tekstu „Orzech”

W kat. III
I m zespół z Gimnazjum w Dukli za inscenizację tekstu „Chłopc”
II m zespól ze SP w Jasionce, za inscenizację tekstu „Ania z Zielonego Wzgórza”
III m Honorata Wajda ze SP w Równem za inscenizację tekstu „Kolorowa krowa”

Wyróżnienie Tomasz Szczepanik ze SP w Równem za inscenizację tekstu „W co się zamienić”.

Ponad to jury postanowiło przyznać nagrody finansowe w wysokości 100 zł. dla Anny Staroń i Teresy Rzepskiej za twórczą pracę z dziećmi.

Impreza jak stwierdzili jurorzy należała do jednych z lepszych. Zdumiał wręcz udział tak licznej rzeszy wykonawców. Kolejna edycja za dwa lata.