|
Dukielski
Przegląd
Samorządowy
Maj
2004
nr 5(157)
w gminie
wydarzenia
komentarze
sport
okładka
wersja PDF
kuchnia regionalna
powrót
|
|
mgr inż. Magdalena Kilar
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Krośnie
Zakład Gospodarki Regionalnej i Agroturystyki
UWARUNKOWANIA ROZWOJU
PRZEDSIĘBIORCZOŚCI
NA TERENIE OBSZARÓW WIEJSKICH
Województwo Podkarpackie podobnie jak cały region
Polski południwo-wschodniej charakteryzuje się znacznie większą przewagą
gmin wiejskich, w porównaniu z przeciętną sytuacją w kraju. Przejawia się
to w mniejszym jego zurbanizowaniu. Region zamieszkały jest w
przeważającej części przez ludność wiejską ( 59,5 % ogółu ludności), co w
znacznym stopniu odbiega od sytuacji w kraju, gdzie ludność zamieszkująca
obszary wiejskie stanowi 38,3%.
Cechą szczególnie niekorzystną jest znaczne rozdrobnienie gospodarstw,
które ogranicza rozwój rolnictwa i w dużym stopniu odbija się na kosztach
produkcji. Odzwierciedleniem tego jest średnia powierzchnia UR, która
wynosi dla województwa 2,6 ha, zaś powiatu krośnieńskiego zaledwie 1,73
ha. Struktura obszarowa gospodarstw indywidualnych także jest
niekorzystna. Najwięcej gospodarstw występuje w grupie obszarowej 1-2 ha
UR (24%). Jeśli przyjąć opinie ekonomistów, że gospodarstwo o powierzchni
do 5 ha UR może stanowić tylko dodatkowe źródło dochodów dla rodzin
rolniczych, to oznacza konieczność poszukiwania przez ponad 83 %
gospodarstw w województwie dodatkowego źródła dochodu. Ponadto obszar ten
cechuje zbyt duży odsetek pracujących w rolnictwie, który wyniósł w 2002
roku aż 48,3 % ogółu pracujących. Efektem tego jest niska wydajność pracy
oraz niepełne wykorzystanie zasobów siły roboczej. Negatywnym zjawiskiem
jest również bezrobocie, którego stopa kształtuje się na poziomie około 17
%. Oprócz bezrobocia rejestrowanego występuje też znaczne bezrobocie
ukryte, co jeszcze bardziej pogarsza sytuację dochodową rodzin wiejskich.
W tej sytuacji zachodzi pilna potrzeba rozwijania działalności
pozarolniczych na wsi, co pozwoli zagospodarować część nadwyżek siły
roboczej oraz wpłynie na zwiększenie dochodu ludności rolniczej.
Proces rozwoju przedsiębiorczości rozpoczął się szczególnie intensywnie na
początku lat dziewięćdziesiątych. Przemiany społeczno-ekonomiczne stały
się impulsem do podejmowania działań na własny rachunek.
Rozwój przedsiębiorczości oznacza podejmowanie na własne ryzyko i na
własny rachunek różnych przedsięwzięć gospodarczych, rozwój pomysłów
mających przynieść poprawę warunków życia. Przedsiębiorczość ta może być
związana z rolnictwem (drobne przetwórstwo rolne, handel żywnością,
przechowalnictwo płodów rolnych i artykułów żywnościowych) jak również z
działalnością pozarolniczą. Obejmuje ona rozwój rzemiosła, drobnego
przemysłu w różnych branżach, usług oraz rozwój bazy
rekreacyjno-turystycznej.
Po 1989 roku zaczęły powstawać prywatne podmioty gospodarcze, których
liczba - w miarę upływu czasu - ciągle wzrasta. Struktura podmiotów
gospodarczych ulega ciągłym zmianom – jedne z nich są likwidowane, a na
ich miejsce powstają nowe. Analogiczna sytuacja wystąpiła w gminie Dukla.
W latach 1996-2002 zauważono systematyczny wzrost liczby podmiotów
gospodarczych. Najkorzystniejsza sytuacja wystąpiła w roku 1998 w
porównaniu z rokiem 1996, czego odzwierciedleniem był wzrost liczby
podmiotów gospodarczych o ponad 22%. W strukturze podmiotów gospodarczych
dominowała działalność handlowa (średnio 39% ogółu podmiotów
gospodarczych), duże znaczenie odgrywała również działalność
produkcyjno-usługowa (średnio 27,6%). Małym zainteresowaniem cieszyła się
działalność informatyczna (średnio 0,6%).
Obszary wiejskie zdominowane są przez przedsiębiorstwa małej skali,
których prowadzenie nie wymaga zaangażowania dużych nakładów kapitału jak
i wysokich kwalifikacji zawodowych.
Rozwój przedsiębiorczości postrzegany jest jako jeden z czynników
determinujących rozwój ekonomiczny obszarów wiejskich. Dokonuje się to
poprzez:
- możliwość przechodzenia ludności rolniczej do zajęć pozarolniczych;
- poprawę struktury obszarowej gospodarstw rolnych spowodowaną rezygnacją
z działalności rolniczej przez ludność podejmującą pracę poza rolnictwem;
- poprawę wyposażenia terenów wiejskich w elementy infrastruktury
technicznej, społecznej i ekonomicznej;
- rozwój sfery obsługującej rolnictwo.
Na terenie obszarów wiejskich wg Małgorzaty Duczkowskiej-Piaseckiej
rozwijać się będą następujące kierunki przedsiębiorczości:
- chałupnictwo – umożliwia ono łączenie własnej pracy ręcznej z lokalnie
występującymi zasobami,
- drobne zakłady przemysłu terenowego, materiałów budowlanych, tartaki
wykorzystujące lokalne zasoby surowcowe, siłę roboczą, itp.,
- kooperacja z przedsiębiorstwami zajmującymi się przetwórstwem
rolno-spożywczym oraz powstawanie nowych drobnych tego typu
przedsiębiorstw,
- różnego typu usługi – handel, usługi bytowe, doradcze itp.
Rozwój przedsiębiorczości pozarolniczej w gminach uzależniony jest od
następujących czynników:
- położenia gminy i ewentualnej renty tego położenia
- historycznie ukształtowanej struktury gospodarki
- rangi i charakteru rolnictwa w rozwoju rejonu
- stanu infrastruktury
- sytuacji demograficznej w gminie i poziomu bezrobocia
- struktury społeczno-zawodowej
- stosunków własności i zasobów kapitałowych
- sprawności instytucji wiejskich
- postaw społecznych, a zwłaszcza skłonności do przedsiębiorczości.
Formą przedsiębiorczości podejmowaną coraz częściej jest agroturystyka.
Stanowi ona dużą szansę dla rolników regionu Podkarpacia przede wszystkim
ze względu na:
- naturalne zasoby i walory środowiska (warunki przyrodnicze i
klimatyczne, sposoby i metody gospodarowania),
- zasoby kultury – zarówno materialne (muzea) jak i „duchowe” (język,
legendy, obyczaje, kultura).
Agroturystyka stwarza także szanse dla rozwoju przedsiębiorstw
wspomagających i świadczących dodatkowe usługi w otoczeniu gospodarstw
agroturystycznych.
W rozwoju przedsiębiorczości na terenie obszarów wiejskich znaczący wpływ
ma aktywność samorządu terytorialnego. Może on stymulować rozwój
działalności gospodarczej w sposób bezpośredni (ulgi podatkowe), a także w
sposób pośredni przede wszystkim poprzez stwarzanie odpowiednich warunków
infrastrukturalnych na danym terenie.
Szansy ożywienia gospodarki należy szukać także w opracowywanych planach
strategicznych gmin lub regionów.
Rozwój przedsiębiorczości pozarolniczej nie tylko wpływa na tworzenie
nowych miejsc pracy oraz uzyskiwanie dodatkowych dochodów, lecz także jest
ważnym czynnikiem przemian strukturalnych w rolnictwie.
Przemiany strukturalne obszarów wiejskich wymagają przede wszystkim
wzmocnienia pozycji pozarolnicznych działów, a zwłaszcza ogniw gospodarki
żywnościowej związanych z handlową obsługą rolnictwa, przetwórstwem
rolno-spożywczym i usługami. Ich rozwój sprzyja przyśpieszeniu przemian w
samym rolnictwie jak również w jego otoczeniu rynkowym. Jednocześnie
umożliwia pełniejsze zatrudnienie zwiększającej się liczbie ludności
wiejskiej, która w dużym stopniu ma ograniczone możliwości migracji
spowodowane brakiem miejsc pracy w miastach.
Taką szansą staje się rozwój przedsiębiorczości, zwłaszcza małej skali,
pojawiającej się we wszystkich dziedzinach życia gospodarczego, w tym
przede wszystkim w sferze agrobiznesu.
mgr inż. Magdalena Kilar
Ważne dla rolników!
Ministerstwo Finansów informuje, że z dniem 1 maja 2004
r. ulegają wygaśnięciu przepisy regulujące system bonów paliwowych, w
związku z wejściem w życie ustawy o podatku od towarów i usług /Dz. U 54,
poz. 535/, która nie zawiera regulacji dotyczących tego sytemu.
Informacja otrzymana w dniu 22 kwietnia 2004 r poprzez Podkarpacki Urząd
Wojewódzki w Rzeszowie.
* * *
Przypominamy wszystkim rolnikom, że wnioski o przyznanie płatności
bezpośrednich do gruntów rolnych i o przyznanie płatności z tytułu
wsparcia działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach
gospodarowania, należy składać w Powiatowym Biurze Agencji
Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Krośnie, ul. Żwirki i Wigury
9, Telefon 43 – 647 –13, w terminie do dnia 15 czerwca 2004 rok.
Jednocześnie informujemy, że druki wniosków znajdują się u sołtysów
wszystkich sołectw, a pomocy w ich wypełnianiu udzielają pracownice
Ośrodka Doradztwa Rolnego w Dukli, ul. Kościuszki /budynek kina
„Promień”/.
/beż/ |