Dukielski
Przegląd
Samorządowy
Kwiecień
2004
nr 4(156)
w gminie
wydarzenia
komentarze
sport
okładka
wersja PDF
kuchnia regionalna
powrót
|
|
Odznaczeni Medalem Prezydenta Rzeczypospolitej
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Aleksander
Kwaśniewski odznaczył, aż 72 pary z naszej gminy Medalami „Za Długoletnie
Pożycie Małżeńskie”. Uroczystość wręczenia medali odbyła się 24 marca br.
w Domu Ludowym w Równem. Poprzedziła ją msza święta w kościele p.w. Św.
Mikołaja, którą w intencji Jubilatów odprawił ks. proboszcz Kazimierz
Rojek.
Medalami zostali uhonorowani Jubilaci, którzy przeżyli wspólnie 50 lat i
dłużej: Antonina i Szczepan Majdoszowie z Posady Jaśliskiej obchodzili 64
rocznicę ślubu, Alfreda i Edward Kołaczowie z Łęk Dukielskich 61 rocznicę,
Mieczysława i Stanisław Farbańcowie z Jaślisk – 54.
Jubilaci, którzy wstąpili w związki małżeńskie w 1951 roku to:
Zofia i Andrzej Sikorowie z Trzciany; Józefa i Wojciech Fornalowie,
Zdzisława i Władysław Borkowie z Zawadki Rymanowskiej; Maria i Marian
Biłasowie, Maria i Tadeusz Szerszeniowie z Posady Jaśliskiej; Stefania i
Kazimierz Bekowie, Stanisława i Jan Sidorowie, Anna i Franciszek Śliwińscy
z Teodorówki; Cecylia i Józef Lisowie z Lipowicy; Zofia i Jan Fornalowie z
Iwli; Stanisława i Stanisław Dzięglowie, Janina i Karol Miszczakowie z
Równego; Stefania i Eugeniusz Szczurkowie z Jasionki; Hiacenta i Bronisław
Pilakowie, Helena i Marian Kozielcowie z Łęk Dukielskich.
W 1952 roku zawarli związki małżeńskie: Stanisława i Paweł Patlewiczowie z
Woli Niżnej; Katarzyna i Władysław Klukowie, Janina i Tadeusz Kochańscy,
Zofia i Jan Mamczarzowie, Zofia i Julian Szwastowie z Iwli; Karolina i
Aleksander Marczyńscy, Zofia i Jan Liwaczowie z Teodorówki; Stanisława i
Jan Pyterowie, Józefa i Edward Burdowie, Stefania i Franciszek Bożętkowie
z Głojsc; Adela i Bolesław Podlawscy, Janinai Jan Bekowie, Joanna i
Mieczysław Uklejowie z Dukli; Genowefa i Władysław Pirogowie z Lipowicy;
Helena i Stanisław Szubowie, Zofia i Jan Głodowie, Wanda i Marian
Baranowie, Maria i Czesław Szczurkowie z Cerowej; Leonarda i Franciszek
Mezglewscy z Jaślisk; Maria i Stanisław Szymczakowscy, Genowefa i Jan
Majdoszowie, Felicja i Edward Szymczakowscy, Henryka i Paweł Puchalikowie,
Maria i Jan Kostyczowie z Posady Jaśliskiej; Emilia i Tadeusz Kołaczowie,
Alfreda i Marian Piotrowscy z Łęk Dukielskich; Helena i Jan Chłapowie,
Janina i Jan Szyszlakowie, Zofia i Stanisław Szczurkowie z Jasionki.
W 1953 roku rodziny założyli: Józefa i Bronisław Madejowie, Stanisława i
Jerzy Kropaczykowie z Posady Jaśliskiej; Helena i Stanisław Jakiełowie,
Helena i Czesław Głodowie, Alina i Edward Głodowie, Janina i Kazimierz
Wróblowie z Jasionki; Julia i Adam Głodowie, Wanda i Jan Solińscy z Nadola;
Zofia i Zenon Bogaczykowie, Janina i Franciszek Cyranowie, Janina i Jan
Skrzętowie z Cerowej; Zofia i Jan Kucharscy, Zdzisława i Edward
Kordysiowie z Wietrzna; Kazimiera i Wilhelm Bukowczykowie z Jaślisk;
Barbara i Stanisław Borkowie, Stanisława i Aleksander Długoszowi,
Bronisława i Eugeniusz Czajowie z Równego; Helena i Stanisław Frączkowie,
Ludwika Jan Forystek, Janina i Władysław Usarowie z Głojsc; Ludwika i
Andrzej Hudakowie z Ropniaki; Teresa i Paweł Łątkowie z Woli Niżnej; Maria
i Eugeniusz Zborowscy z Łęk Dukielskich; Maria i Tadeusz Magdziakowie,
Anna i Eugeniusz Belcikowie z Dukli.
Medale w imieniu prezydenta wręczył Marek Górak Burmistrz Gminy Dukla,
kwiaty oraz okolicznościowe upominki - Stanisław Lis Przewodniczący Rady
Miejskiej w Dukli i Mirosław Matyka Sekretarz Gminy Dukla.
Uroczystość uświetniły występy dzieci ze Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w
Równem.
Małżeństwa, które w 2003 roku lub wcześniej obchodziły jubileusz 50-lecia
pożycia małżeńskiego, a nie zostały uhonorowane medalami, prosimy aby
zgłosiły się do Urzędu Stanu Cywilnego w Dukli.
Jolanta Albrycht
WYGRAJMY CZYSTOŚĆ I PORZĄDEK W GMINIE!
KONKURS
Szanowni Mieszkańcy Gminy Dukla!
Burmistrz Gminy Dukla ogłasza konkurs na „najlepiej utrzymaną posesję i
balkon w gminie”
Hasło to ma pobudzić mieszkańców naszej gminy do wyzwalania oryginalnych
pomysłów i podejmowania działań zmierzających do podnoszenia stanu
porządku i wyglądu estetycznego indywidualnych nieruchomości i balkonów w
poszczególnych sołectwach i osiedlach całej gminy.
Obsługę konkursu, z upoważnienia Burmistrza, będzie koordynował Dukielski
Przegląd Samorządowy, który będzie udzielał informacji i wszelkich porad
dotyczących uczestnictwa w konkursie.
W konkursie mogą brać udział gospodarstwa domowe zabudowy jedno i
wielorodzinnej /bloki mieszkalne/ oraz urządzone balkony z całego terenu
gminy Dukla, zgłoszone indywidualnie przez mieszkańców do sołtysów
poszczególnych miejscowości oraz przewodniczącego Zarządu Osiedla miasta
Dukla.
Oceny zgłoszonych posesji i balkonów dokonają komisje konkursowe, powołane
przez Burmistrza Gminy Dukla.
Na zwycięzców czekają wysokie nagrody pieniężne i rzeczowe, które zostaną
wręczone na uroczystości gminnej.
Zainteresowanych prosimy o dokładne zapoznanie się z regulaminem konkursu!
/beż/
REGULAMIN KONKURSU
na najlepiej utrzymaną posesję i balkon w gminie Dukla pod patronatem
Przewodniczącego Rady Miejskiej w Dukli.
Burmistrz Gminy Dukla ogłasza konkurs na najlepiej utrzymaną posesję i
balkon w gminie Dukla.
Ilekroć w regulaminie mowa jest o KONKURSIE,rozumie się przez to „Konkurs
na najlepiej utrzymaną posesję i balkon w gminie Dukla”.
Obsługę KONKURSU sprawuje, z upoważnienia Burmistrza Gminy Dukla, redakcja
Dukielskiego Przeglądu Samorządowego, z siedzibą w Dukli, ul. Trakt
Węgierski 11, która jest upoważniona przez organizatora do kontaktów z
uczestnika mi, udzielania im informacji i porad dotyczących uczestnictwa w
KONKURSIE.
Celem KONKURSU jest:
* Inspirowanie mieszkańców gminy do podnoszenia stanu czystości i
porządku, ładu i wyglądu estetycznego indywidualnych nieruchomości w
poszczególnych sołectwach i osiedlach całej gminy.
* Uświadamianie mieszkańcom, wpływu estetyki i wyglądu gospodarstw
domowych, na atrakcyjność danej miejscowości i całej gminy.
* Pobudzanie przedsięwzięć, inicjatyw i współpracy mieszkańców w
poszczególnych sołectwach, polegających na utrzymaniu ładu i porządku na
swoim terenie.
* Przełamywanie niechęci ludzi do współpracy i konkurowania ze sobą.
* Propagowanie nowoczesnych rozwiązań w zakresie pomysłowości i
oryginalności rozwiązań w swoim gospodarstwie.
§ 1
W KONKURSIE udział biorą gospodarstwa domowe zabudowy jedno i
wielorodzinnej / bloki mieszkalne/ z terenu gminy Dukla.
§ 2
Kryteria podmiotowe
Przedmiotem oceny w KONKURSIE będą posesje i balkony, zgłoszone
indywidualnie przez mieszkańców do sołtysów poszczególnych sołectw oraz
Przewodniczącego Zarządu Osiedla miasta Dukla.
§ 3
Kategorie konkursowe
* KATEGORIA I - posesja w mieście
/ ogród wraz z domem/,
* KATEGORIA II - posesja na wsi
/ ogród wraz z domem/,
* KATEGORIA III - balkon w budynku wielorodzinnym / blok mieszkalny/,
* KATEGORIA IV - balkon w budynku jednorodzinnym.
W każdej kategorii są 3 zwycięskie miejsca, od I do III. Do podziału
przeznaczono 12 nagród.
§ 4
Zgłoszenie uczestnictwa
1. Zgłoszenie posesji lub balkonu do uczestnictwa w KONKURSIE następuje
pisemnie według przygotowanej karty zgłoszenia – do odebrania u sołtysów
wszystkich sołectw i przewodniczącego Zarządu Osiedla miasta Dukla.
2. Zgłoszenia przyjmowane będą przez sołtysów i przewodniczącego Zarządu
Osiedla w Dukli do dnia 31 maja 2004 r.
§ 5
Kryteria oraz sposób dokonywania oceny.
1. Podstawowe kryteria oceny obejmują:
* Ogólne pierwsze wrażenie posesji i balkonu.
* Utrzymanie trawników, nasadzonych drzew, krzewów i roślin ozdobnych,
* Racjonalne wykorzystanie terenu posesji /właściwy układ przestrzenny/.
* Oryginalne urządzenie posesji / ciekawe rozwiązania architektoniczne,
wykorzystanie elementów małej architektury/,
* Utrzymanie czystości i porządku w obejściu / lokalizacja śmietnika na
odpady, kompostownika, osadnika na ścieki, a gdzie to możliwe przyłączenie
do sieci kanalizacji sanitarnej, wydzielenie wybiegu dla zwierząt
gospodarskich i domowych, utrzymanie poboczy dróg, rowów przydrożnych/.
* Wygląd zewnętrzny budynków / elewacja, wykończenie/,
* Oryginalne urządzenie i utrzymanie balkonów, ciekawe kompozycje i
odmiany kwiatów, pnączy, zieleni, nowatorskie rozwiązania elementów
dekoracyjnych.
2. Stan czystości, porządku i ładu estetycznego posesji oraz wystroju
ukwiecenia balkonu, oceniany będzie według przygotowanego załącznika oceny
kryteriów.
3. Konkurs odbędzie się w dwóch etapach:
* I etap odbędzie się w poszczególnych miejscowościach, gdzie komisje
wyłonią po jednej posesji oraz balkonie do dalszego etapu konkursu,
* II etap – gminny, gdzie zostaną wyłonieni zwycięzcy konkursu w
poszczególnych kategoriach.
4. Terminy przeglądów posesji oraz balkonów ustalone będą bezpośrednio
zainteresowanymi.
§ 6
Komisja konkursowa
1. Burmistrz Gminy Dukla, w każdej miejscowości, powoła komisję
konkursową, w celu dokonania oceny posesji oraz balkonów. Każda z komisji
zakwalifikuje po jednej posesji oraz jednym balkonie z każdej
miejscowości, do końcowego etapu konkursu.
2. Gminna komisja konkursowa sporządzi listę nagrodzonych i przedstawi ją
do akceptacji Burmistrzowi Gminy.
3. Ostateczną decyzję o przyznaniu nagród podejmie Burmistrz Gminy.
§ 7
Nagrody
Najlepsze posesje i balkony w gminie zostaną nagrodzone nagrodami
pieniężnymi ze środków budżetu gminy oraz pozyskanymi od sponsorów.
1. Dla najlepiej utrzymanej posesji w gminie, zostanie przyznana
odpowiednio:
W I kategorii /posesja w mieście/:
I miejsce - imienna nagroda w wysokości 700,- zł
II miejsce - imienna nagroda w wysokości 400,- zł.
III miejsce - imienna nagroda w wysokości 300,- zł.
W II kategorii /posesja na wsi/:
I miejsce - imienna nagroda w wysokości 700,-zł
II miejsce - imienna nagroda w wysokości 400,- zł.
III miejsce- imienna nagroda w wysokości 300,- zł.
W III kategorii /balkon w budynku wielorodzinnym – blok mieszkalny/
I miejsce - imienna nagroda w wysokości 200,-zł.
II miejsce - imienna nagroda w wysokości 150.- zł.
III miejsce - imienna nagroda w wysokości 100 zł.
W IV kategorii /balkon w budynku jednorodzinnym/
I miejsce - imienna nagroda w wysokości 200,- zł.
II miejsce - imienna nagroda w wysokości 150,- zł.
III miejsce - imienna nagroda w wysokości 100,- zł.
2. Wręczenie nagród, wraz z zorganizowaniem wystawy fotograficznej,
odbędzie się podczas uroczystości gminnych, zorganizowanych w dniu 4
września 2004 roku, na zakończenie lata 2004 roku. Lista nagrodzonych
będzie opublikowana w Dukielskim Przeglądzie Samorządowym.
§ 8
Postanowienia końcowe
1. Rodzaje komisji konkursowych: w poszczególnych sołectwach oraz gminna
komisja w Dukli.
2. Organizator KONKURSU zastrzega sobie prawo do kontroli funkcjonowania
nagrodzonych posesji oraz balkonów.
3. Organizator KONKURSU zastrzega sobie prawo do rozpowszechniania
zgłoszonych posesji i balkonów.
4. Organizator konkursu zastrzega sobie prawo do przyznania nagród lub
przyznania niepełnej puli nagród w gminie, jeżeli zgłoszone posesje i
balkony w gminie, nie spełniają wymaganych kryteriów oceny.
5. Odwołania od rozstrzygnięć komisji konkursowej i Burmistrza Gminy
rozpatrywać będzie Komisja Rozwoju Gospodarczego i Środowiska Rady
Miejskiej w Dukli.
Marek Górak
Burmistrz Gminy Dukla
„Dukla – czysta Gmina”
To hasło towarzyszy działaniom Gminy od początku
realizacji programu w zakresie zbiórki odpadów komunalnych.
W dniu 04 marca br. została oficjalnie oddana do użytku linia
technologiczna do segregacji odpadów komunalnych.
W ten oto sposób Gmina Dukla stała się jedną z przodujących Gmin w
województwie podkarpackim w zakresie gospodarki odpadami a uruchomiona
linia do segregacji jest drugą w naszym województwie.
Uruchomione w 2000 roku składowisko odpadów komunalnych było wybudowane
zgodnie z wymogami i standardami Unii Europejskiej, jednakże sam proces
segregacji odpadów wykonywany był prowizorycznie.
Podstawowym elementem
prawidłowego funkcjonowania składowiska odpadów komunalnych jest odzysk
surowców wtórnych, który z jednej strony powoduje zmniejszenie ilości
odpadów składowanych i wydłużenie żywotności składowiska, z drugiej zaś
przynosi wymierne korzyści materialne.
Przyznana w 2001 roku przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i
Gospodarki Wodnej dla Gminy Dukla nagroda w wysokości 150 tys. złotych za
opracowany program konkursowy dała podstawy do podjęcia inwestycji
uruchomienia linii technologicznej do segregacji odpadów.
W ramach tego programu wykonano następujące zadania:
- wybudowano wiatę do prasowania odpadów
- wybudowano kabinę do segregacji odpadów i uruchomiono linię
technologiczną,
- zakupiono urządzenie HIAB do rozładunku pojemników do segregacji
odpadów,
- zakupiono prasę do prasowania tworzyw sztucznych, makulatury i puszek
aluminiowych
- zakupiono pojemniki na odpady dla miasta Dukli.
Gospodarka Komunalna i Mieszkaniowa w Dukli sp. z o.o. jako administrator
składowiska odpadów w latach 2000-2003 w ramach segregacji systemem
ręcznym odzyskanło i przekazanło do recyklingu 670 ton surowców wtórnych.
Przewiduje się, że uruchomienie linii technologicznej pozwoli na
wysegregowanie w ciągu roku ok. 500 ton surowców wtórnych. Wysegregowane
dotychczas surowce wtórne pozwoliły zaoszczędzić 4043 m3 kubatury niecki w
ten sposób przedłużając żywotność istniejącego składowiska odpadów
komunalnych.
W związku z tym, że odpady komunalne jak i wysegregowane surowce wtórne są
przyjmowane na składowisko również z innych gmin, uruchomiona linia
usprawni prace segregacyjne i pozwoli na zwiększenie odzysku surowców.
Halina Cycak
Opisywane dziś miejscowości położone w obrębie tak
zwanego Klucza Jaśliskiego to
Posada Jaśliska i Szklary
Opisuję je wspólnie z uwagi na to, że zachowało się
bardzo mało materiałów świadczących o historii tych miejscowości.
Posada Jaśliska pojawia się po raz pierwszy w
dokumentach w roku 1589 jako Przedmieszcze Jaśliskie. Samo słowo „posada”
tłumaczy się jako przedmieście i jest dość często spotykane w nazwach
wielu miejscowości położonych obok starszych, większych i posiadających
prawa miejskie osad ludzkich. Niektórzy z historyków sądzą, że Posada jest
starsza od Jaślisk i to właśnie w tym miejscu należy szukać ich początku.
Lokowana pierwotnie na prawie niemieckim przeniesiona została wkrótce na
prawo wołoskie, które było powszechnie stosowane do lokacji i
funkcjonowania miejscowości położonych w Karpatach. Ludność Posady,
podobnie jak okolicznych Jaślisk była w większości polskiego pochodzenia.
Spis mieszkańców z roku 1880 informuje, że liczyła ona 1006 mieszkańców, z
czego 860 deklarowało się jako katolicy obrządku łacińskiego, pozostali
(146) deklarowali się jako katolicy obrządku wschodniego.
We wsi prawdopodobnie nigdy nie było żadnej świątyni ani cmentarza. Nie
natrafiono bowiem na ich ślady. Wyznawcy obrządku łacińskiego należeli do
parafii w Jaśliskach, wyznawcy obrządku wschodniego do parafii w Daliowej
(grecko katolicka).
W Posadzie mieszkali tez Żydzi, którzy przed wojna prowadzili tu dwie
karczmy. W pamięci starszych mieszkańców zachowało się nazwisko jednego z
nich – Bobkien.
Mieszkańcy Posady dość często emigrowali do Ameryki „za chlebem”.
Powracający z dolarami pomagali pozostałemu rodzeństwu w „żeniaczce”
sprawiając im posagi.
Z pracy na roli trudno było się utrzymać między innymi ze względu na
ogromne rozdrobnienie gospodarstw. Pojedyncze „kawałki gruntu” dzielone
były przez kolejnych właścicieli swoim dzieciom co doprowadziło do
sytuacji, w której hektarowe gospodarstwo składało się nawet z 50 części.
Część mieszkańców Posady zajmowała się kamieniarstwem. Wydobywany na
stokach Kamienia (od strony Lipowca) materiał skalny obrabiany był z
przeznaczeniem na żarna, kamienie młyńskie i inne drobne wyroby. Do
dzisiaj zachowały się dwa krzyże wykonane przez kamieniarzy z Posady
Jaśliskiej – w Woli Nizanej (przy drodze i obok cerkwi).
Szklary zostały zasiedlone po roku 1434, nie
wymieniają bowiem tej miejscowości dokumenty kościelne dotyczące tworzenia
Klucza Jaśliskiego. W roku 1470 pojawiła się pierwsza wzmianka o tej
miejscowości – nazywanej Sczklary. Dokument lokacyjny wsi pochodzi dopiero
z roku 1527.
Nazwa wsi wskazuje na istnienie w niej huty szkła. Dodatkowo potwierdza to
inna nazwa terenowa – Bania, która dawniej oznaczała kopalnię (w tym
przypadku miejsce wydobywania surowców do wytopu szkła).
Do roku 1848 we wsi była parochia (probostwo) grecko-katolickie, które po
śmierci proboszcza Garajewicza przeniesione zostało do Daliowej. Liczba
mieszkańców wsi nie przekroczyła 500, zdecydowana większość deklarowała
się jako wierni kościoła grecko-katolickiego. W okresie międzywojennym
mieszkańcy Szklar zwrócili się do biskupa grecko-katolickiego w Przemyślu
z prośbą o ustanowienie we wsi na powrót samodzielnej parafii. Chwilowy
brak zgody o mało nie doprowadził do przejścia mieszkańców na prawosławie.
Ostatecznie w 1930 roku zgoda taka została wydana i Szklary stały się znów
siedzibą probostwa. We wsi znajdowała się drewniana cerkiew pw. Św.
Mikołaja wybudowana w roku 1894 na miejscu starej, prawdopodobnie
rozebranej świątyni. Po cerkwi pozostało niewiele śladów, między innymi
resztki kropielnicy i nagrobek proboszcza Garajewicza.
Wieś położona była w zupełnie innym miejscu niż obecna, powojenna i
popegierowska zabudowa. Ciągnęła się w dolinie potoku, która zdewastowana
podczas „rekultywacji” zachowała bardzo mało śladów po zabudowie.
Ciekawym obiektem położonym w sąsiedztwie Szklar jest kapliczka kamienna,
wzniesiona prawdopodobnie w XVII wieku i bardzo podobna w kształcie do
jaśliskiej kapliczki ze „szwedzkiego kurhanu”. Kapliczka stoi na Przełęczy
Szklarskiej.
Pisząc o historii miejscowości często powołuję się na dokumenty, w których
wskazuje się sołtysa jako osobę która dokonała lokacji wsi lub przy jej
okazji otrzymywała dodatkowe dobra w postaci ziemi lub zwolnienia z
podatków.
Organizacja polskiej wsi rozpoczęła się w XIII w. kiedy to na szeroką
skalę wprowadzono kolonizację opieraną na prawie niemieckim zwanym też
prawem magdeburskim. Nazwa pochodzi od Magdeburga, w którym prawa
dotyczące organizacji życia miejskiego osiągnęły najwyższy – wzorcowy
stan.
Zakładając wieś właściciel gruntu lub zasadźca organizował osadników w
grupy, na czele których stał Starszy. Począwszy od XIV wieku zaczęto
nazywać go wzorem niemieckim Sołtysem. Na początku jego rola ograniczała
się do pośrednictwa między panem – właścicielem gruntu a kolonistami. W
zamian za to otrzymywał osobne uposażenie w skład którego wchodziły
dodatkowe grunty i zwolnienia z podatków.
Sołtys dzielił się z panem dochodami i opłatami oraz nakładanymi na
mieszkańców karami sądowymi. W zamian za to był zobowiązany do świadczenia
usług na rzecz dworu, w tym zwłaszcza służby wojskowej.
Stanowisko sołtysa było dziedziczne.
Sołtys pełnił władzę administracyjną, porządkową i sądowniczą. We wsiach,
w których nie mieszkał właściciel sołtys był jego namiestnikiem, sądził
sam lub przy pomocy ławników.
Takich sołtysów nazywano rządcami, mieli oni bardzo silną pozycję. Król
Kazimierz Wielki jako pierwszy przywoływał sołtysów do obowiązku
posłuszeństwa wobec panów i zakazywał handlu sołectwami bez ich wiedzy.
Sołtysi doznawali awansu społecznego stając się czasem rycerzami lub
właścicielami wsi (nie zawsze legalnie). Awans społeczny sołtysów drażnił
panów, z czasem rozpoczął się więc proces odwrotny – wywłaszczania
sołtysów lub odkupywania od nich sołectw i przywilejów.
Od XVI wieku rola sołtysów na powrót stała się znacząca, sądy wiejskie nie
mogły się obyć bez nich, podobnie jak bez ławników czy dziesiętników. Był
więc sołtys instytucją porządkową, administracyjną i sądowniczą.
Role tę zachował do końca dawnej Rzeczpospolitej. Zaborcy utrzymali
funkcje sołtysów nadając im jednak trochę inne znaczenie i rolę.
Wójt w dawnej Polsce nazywany z łacińska advokatusem lub rychtarzem był
zasadźcą i organizatorem miast. W wiekach XIII do XIV jego pozycja była
bardzo wysoka, był dziedziczny i nieusuwalny. Stanowił jedyną władze w
mieście, która dziedziczona była z ojca na syna. W większości wójtami byli
Niemcy, którzy doskonale radzili sobie z organizacją administracji,
sądownictwa i porządku publicznego. Role wójtów jako pierwszy ograniczył
Władysław Łokietek, patrycjat miejski w wielu przypadkach doprowadził do
odkupienia wójtostw (jako stanowiska), co przynosiło spore dochody.
Wójt podporządkowany był zawsze Radzie i Burmistrzowi, zachował jednak do
końca prawo sądzenia w sprawach cywilnych i karnych.
Jako ciekawostkę należy traktować też inne stanowiska, które w
średniowieczu utworzone zostały w celu ułatwienia administrowania miastami
i wsiami (dzisiaj powiedzielibyśmy o samorządzie terytorialnym).
Do stanowisk tych należeli:
1. Lonar czyli lonher, zwany też kwestorem lub lonariusem, którego
kompetencje były bardzo szerokie. Odpowiadał mianowicie za zarząd skarbem
miejskim, finansami. Przez jego ręce przechodziły wszystkie dochody i
wydatki, opiekował się budynkami komunalnymi, nadzorował stan dróg i
gościńców, bał o higienę w mieście (studnie, wodociągi), kontrolował place
targowe i kramy. Był zwierzchnikiem ważników czyli urzędników
obsługujących wagę miejską, pilnował uczciwego handlu. Jego uposażenie
zależało od wielkości miasta i było bardzo wysokie.
Lonara wybierała Rada Miejska w pełnym swym składzie, zdarzało się że
pełnił on swa funkcję dożywotnio.
2. Hutman nazywany czasem hutmanem ratuszowym formalnie był zarządcą
ratusza. Głównym jego obowiązkiem była dbałość o ład i porządek w mieście,
chwytał i osadzał w więzieniu miejskim przestępców. Miał prawo użycia
broni podczas wykonywania swych obowiązków. Podporządkowana mu była cała
służba miejska.
Lonar jest odpowiednikiem dzisiejszego skarbnika. Funkcję hutmana
poszerzoną o pisarza (sekretarza miejskiego, którego zadaniem była dbałość
o dokumenty i księgi miejskie) i syndyka (pełnomocnika miasta w sprawach
prawa) łączy dziś sekretarz.
Opis funkcji zaczerpnąłem z następujących źródeł: Zbigniew Góralski –
„Urzędy i godności w dawnej Polsce”, M. Kromer – „Polska, czyli o
położeniu, ludności, obyczajach, urzędach, i sprawach publicznych
Królestwa Polskiego księgi dwie”.
SW |